استفاده از کتاب لغت عربی

استفاده از کتاب لغت عربی

در تدوین کتب لغت عربی از روشهای مختلف استفاده می شود که یکی از متداولترین روشها (روش المنجد، منجد الطّلّاب، معجم الوسیط و ...) اینگونه است که ابتدا حروف اصلی کلمه (ریشه کلمه) را نوشته و کلماتی را که از حروف اصلی ِمشترک ساخته شده باشند را ذیل آن طبق نمونه زیر می آورند.

فهم¹- (فَهـِمَ ² ـَـ³ فَهْماً و فَهَماً و فَهامَةً و فِهامَةً و فَهامِیَةً⁴) الأمرَ⁵ او المعنی، مطلب یا معنی را درک کرد، فهمید، دانست6.

(فَهَّمَهُ و أفْهَمَهُ)⁷ الأمرَ، مطلب را باو تفهیم کرد، باو فهماند.

(تَفَهَّمَ) الکلامَ⁸، کم کم بسخن پی برد.

(تَفاهَمَ) القَومُ⁹، یکدیگر را درک کردند، با هم به تفاهم رسیدند.

(إسْتَفْهَمَهُ) الأمرَ¹⁰، از او مطلبی یا چیزی را پرسید، جویا شد، خبر گرفت.

(الفَهْم¹¹) فهمیدن، درک کردن، قوّه ادراک، فهم، شعور.

(الفَهـِم¹²) تیز فهم، خیلی هوشیار.

(الفَهیم¹³) بافهم، باشعور، ج فُهَماء14.

(الفَهّامَة¹⁵) بسیار فهمیده، بسیار بافهم.

1- ریشه کلمات 2- ماضی مجرّد 3- حرکت عین الفعل مضارع، با توجّه به ماضی و مضارع فعل از باب فَعِلَ یَفْعَلُ می باشد. 4- مصادر مجرّد ( اغلب افعال بیش از یک مصدر دارند ) 5- الأمرَ- اسم منصوب، مفعول فعل و نشانه متعدّی بودن فعل است. 6- معنی فعل بهمراه مفعولش 7- این فعل به باب افعال و تفعیل رفته و در این بابها دو مفعولی می باشد. ضمیر "ه" متّصل بفعل مفعول اوّل و "الأمر" مفعول ثانی است. 8- در باب تفعّل هم متعدّی آمده. 9- در باب تفاعل لازم می باشد. 10- در باب استفعال مانند بابهای افعال و تفعیل دو مفعولی است. 11- از این قسمت به بعد اسمهای هم ریشه معنی می شوند. فَهم یکی از مصادر مجرّد است. 12- صفت مشبّهه 13- صفت مشبّهه