چهارده صیغه امر تابع چهارده صیغه مضارع است با تغییراتی در اوّل آنها و آخر آنها.
- شش صیغه غائب و دو صیغه متکلّم (امر غائب) با افزودن لام بر سر مضارع و جزم فعل ساخته می شود. مانند:
یَکْتُبُ لِیَکْتُبْ
- شش صیغه مخاطب (امر حاضر) با حذف حرف مضارعه و جزم فعل ساخته می شود. کلمه ای که باین ترتیب بدست می آید، اگر حرف اوّلش متحرّک باشد، همان صیغه امر است. مانند:
تُقَدِّسُ قَدِّسْ
تُحاسِبُ حاسِبْ
تُزَلْزِلُ زَلْزِلْ
تَصِفُ صِفْ
و اگر حرف اوّلش ساکن باشد، چون ابتدا بساکن در عربی نیست، همزه ای بر سر آن در می آورند. مانند:
تَکْتُبُ اُکْتُبْ
تَعْلَمُ إعْلَمْ
حرکت همزه امر: همزه ای که بر سرفعل امر در می آید، اگر فعل از باب افعال باشد، همزه قطع و مفتوح است. مانند: أکْرِمْ و أحْسِنْ که از تُکْرِمُ و تُحْسِنُ گرفته شده است. ولی در باقی موارد همزه وصل است و حرکتش اگر عین الفعل مضموم باشد ضمّه است و الّا کسره. مانند:
تَکْتُبُ اُکْتُبْ
تَعلَم إعلَمْ
تَکْتَسِبُ إکْتَسِبْ
امر در باب إفعال
ماضی این باب بر وزن "أفْعَلَ" و مضارع آ بر وزن "یُفْعِلُ" می باشد. حرف مضارعه بر سر ماض آورده شده و عین الفعلش را مکسور می کنند، "یُأفْعِلُ" می شود. همزه را برای تخفیف کلمه حذف کرده "یُفْعِلُ" می گردد. چهارده صیغه امر مانند ثلاثی مجرّد تابع چهارده صیغه مضارع است؛ ولی ضیغه امر حاضر از "تُأفْعِلُ" گرفته می شود. پس تاء که حرف مضارعه است حذف و فعل را مجروم می کنیم، "أفْعِلْ" می شود.
بازدید دیروز: 13
کل بازدید :72494
