اعلال - عربی مقدماتی

اعلال

اعلال عبارت از اینست که حرف علّه را حذف کنند یا قلب بحرف دیگر نمایند یا ساکن گردانند.

پس اعلال یا بحذف حرف علّه است یا بقلب آن یا بساکن کردن آن.

1- اعلال بحذف:

- در التفاء ساکنین، حرف علّه حذف می شود. مثلا در ساختن فعل امر از صیغه 7: تَقُولُ > قُولْ > قُلْ

تَبـِیعُ>بـِیعْ > بـِعْ

تَخافُ>خافْ > خَفْ

- در فعل مضارع از مثالهای واوی مجرّد و معلوم، اگر عین الفعل مکسور باشد، واو حذف می شود. مانند: وَصَفَ ? یَصِفُ (که در اصل یَوْصِفُ بوده است.) و همچنین در امر: تَصِفُ که صِفْ می شود.

2- اعلال بقلب:

- واو ساکن ما قبلْ مکسور قلب بیاء می شود. مِوزان? میزان

- یاء ساکن ما قبلْ مضموم قلب بواو می شود. یُیْقِنُ ? یوقِنُ

- واو و یاء متحرّکِ ما قبلْ مفتوح، قلب به الف می شود.

قَوَمَ – قامَ

بَیَعَ – باعَ

خَوِفَ – خافَ

- حرف علّه متحرّک ما قبلْ صحیح ساکن حرکت خود را به ما قبل داده و قلب به حرف هم جنس حرکت ما قبل خود می شود. اگر نباشد:

یَقْوُلُ > یَقُولُ یَبْیِعُ > یَبْیِعُ یَخْوَفُ > یَخافُ أقْوَمَ > أقامَ

- مثال واوی و یائی چون بباب افتعال روند واو و یاء مبدّل به تاء شده در تاء باب افتعال ادغام می شوند. وَفِقَ > إوْتَفَقَ > إتْتَفَقَ > إتَّفَقَ

یَسرَ > إیتَسَرَ > إتْتَسَرَ >إتَّسَرَ

- الف ما قبلْ مضموم قلب به واو می شود. مانند مجهول ماضی باب مفاعلة و تفاعل:

"ضارَبَ" بصیغه مجهول "ضُورِِبَ" می شود.

3- اعلال بتسکین:

واو و یاء را در دو مورد زیر ساکن می کنند:

الف) واو مضموم و یا مکسوری را که ما قبلشان حرف صحیح ساکن باشد ساکن می کنند و حرکتشان را به ما قبل می دهند. مانند:

یَقْوُلُ > یَقُولُ

یَبْیِعُ > یَبِیعُ

ب) واو آخر کلمه که خود مضموم و ما قبلش نیز مضموم باشد، و یاء مضموم آخر کلمه که ما قبلش مکسور باشد هر دو ساکن می شوند. مانند:

یَدْعُوُ > یَدْعو

یَرمِیُ > یَرْمی

دمشقی ::: چهارشنبه 87/1/14::: ساعت 7:57 عصر